جرم سرقت

تعریف سرقت

از جمله جرایم بسیار معمول و مطرح در محاکم دادگستری و در جامعه جرم سرقت می باشد.

سرقت به معنای ربودن مال دیگری است سارق باید در شرایطی اقدام به سرقت نماید که طرف مقابل با اراده و اختیار خود مال را در اختیار او نگذارد و عنصر ربایش از مهمترین عنصر جرم سرقت می‌باشد. ربودن یعنی با تردستی و چابکی و حیله چیزی را از کسی گرفتن. در واقع سارق در لحظه و بدون این که قربانی متوجه شود مال وی را از او می‌رباید انواع مختلفی از سرقت در قانون پیش‌بینی شده است که مهمترین نوع آن سرقت حدی میباشد.

 سرقت حدی

قانونگذار در تعریف سرقت حدی در ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی مقرر می‌دارد:

سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است. و ماده ۲۶۸ مقرر می دارد:

سرقت در صورتی که دارای تمام شرایط زیر باشد موجب حد است:

الف- شی مصروق شرعاً مالیت داشته باشد.

ب- مال مسروق در حرز باشد.

پ- سارق حتک حرز کند.

ت- سارق مال را از حرز خارج کند.

ث- حتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.

ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.

چ- ارزش مال مسروقه در زمان اخراج از حرز معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.

ح- مال مسروق از اموال دولتی و عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.

خ-  سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.

د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند.

ذ-  صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.

ر- مال مسروقه قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.

ز- مال مسروقه قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق درنیاید.

ژ- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد.

لذا برابر با ماده فوق برای این که سرقتی حدی تلقی شود باید شرایط چهارده گانه را داشته باشد به تفکیک به این موارد می پردازیم.

 1-مالیات داشتن مال به صورت شرعی:

برای این که سرقت حدی باشد مال مسروقه باید شرعاً مالیت داشته باشد. ممکن است عرفاً مال دارای مالیت باشد و برای آن ارزش و قیمت قائل شوند اما شرع آن مال را دارای مالیت نداد مثل مشروبات الکلی که شرعاً دارای مالیت نیست اما عرفا و در جامعه دارای مالیت و قیمت می باشد.

2- مال مسروق در حرز باید باشد:

حرز به معنای حصار و حفاظ می باشد در واقع برای این که سرقت حدی تلقی گردد مال مسروقه باید از حفاظ و حرز مشخصی ربوده شود.

3- هتک حرز توسط سارق:

هتک حرز به معنای خرابی و شکستن و یا ایجاد روزنه ای جهت نفوذ در حرز می باشد، برای مثال دیوار و درب خانه را می توان حرز آن تلقی کرد وقتی که سارق از دیوار بالا رفته و یا درب را می شکند مرتکب هتک حرز شده است که از این طریق می تواند به خانه وارد شده و مال مسروقه را برباید.

4- خارج کردن مال مسروقه از حرز:

ممکن است سارق به حرز وارد شود و هتک حرز نماید اما موفق به خروج مال از حرز نشود ، برای مثال سارق در دیوار روزنه ایجاد کند و یا درب منزل را بشکند وارد خانه شود اما به علت حضور صاحب خانه بدون اینکه مالی را بردارد منزل را ترک کند در این صورت علیرغم اینکه مال مورد نظر جهت سرقت شرایط مالیت را داشته و در حرز  بوده و هتک حرز صورت گرفته است چون مالی از خانه خارج نشده سرقت تلقی نمی‌شود.

 5- مخفیانه بودن هتک حرز و سرقت:

عمل سرقت را زمانی می‌توانیم انجام شده بدانیم که به صورت مخفیانه انجام شود در صورتی که بردن مال دیگری مخفیانه نباشد می تواند مشمول عناوین دیگری از جمله کف زنی و یا زورگیری و یا خفت گیری باشد دو شرط وجود دارد برای اینکه عملی را سرقت بدانیم باید که رعایت شود، یک ربایش، دو مخفیانه بودن این عمل به طرزی که قربانی متوجه سرقت نشود.

6- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد:

در واقع اگر پدری یا پدر بزرگی از فرزند یا نوه خود مالی را برباید این عمل در صورتی که شرایط ۱۴ گانه ماده ۲۶۸ را هم داشته باشد سرقت حدی تلقی نخواهد شد و می‌توان آن را سرقت تعزیری دانست که در آینده به آن خواهیم پرداخت.

7- ارزش مال مسروقه باید معادل چهار و نیم نخود طلا باشد:

مبلغ این چهار و نیم نخود طلا را از آنجاییکه ارزش طلا و قیمت آن در حال  تغییر می باشد نمی‌توان معیار مشخصی را برای ارزش مال معرفی کرد و در هر زمانی که سرقت انجام شده باشد برای حدی دانستن آن باید ارزش مال را بر اساس قیمت طلا سنجید و در صورتی که بیش از این مقدار باشد می‌توان یکی از شرایط این جرم را محقق شده دانست.

8- مال مسروقه نباید از اموال دولتی و عمومی و وقف باشد:

در واقع اگر سارق مالی را که ربایش می‌کند از اموالی باشد که متعلق به دولت یا اموال عمومی باشد مانند لوازم نصب شده در پارک ها و یا مساجد و یا مترو و دیگر اموال عمومی و همچنین از اموالی باشد که وقت عام و یا وقف  بر جهت عام باشد نمی‌توان سرقت راحتی دانست، ذکر این نکته حائز اهمیت است که اگر مال مسروقه از موقوفات اشخاص خاص باشد و جزء وقف خاص باشد فقط می تواند مشمول سرقت حدی تلقی شود.

9- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد:

از آنجایی که مجازات جرم سرقت حدی بسیار سنگین تر از سرقت تعزیری می باشد، قانون‌گذار و شرع شرایط بسیار خاصی را برای تلقی کردن یک سرقت به عنوان سرقت حدی برشمرده اند در صورتی که در زمان قحطی شخصی اقدام به سرقت نماید به هیچ عنوان این سرقت را نمی‌توان حدی دانست، در واقع قانونگذار شرایط جامعه و زمان را در نظر می‌گیرد و می داند که شخصی که در زمان قحطی اقدام به سرقت می نماید چاره ای جز آن کار نداشته لذا سرقت در این زمان را مشمول سرقت حدی تلقی نکرده است.

10- شکایت صاحب مال از سارق:

در صورتی که تمامی شرایط سرقت حدی انجام شده باشد اما صاحب مال شکایتی از سارق در مراجع قضایی نکرده باشد نمی‌توان این سرقت را حدی دانست در واقع اگر سرقتی رخ داده و خود دادستان و یا ضابطین دادگستری اعلام جرم نمایند و اگر تمامی شرایط سرقت حدی را داشته باشد از آنجایی که صاحب مال شکایتی در این خصوص مطرح نکرده است نمی‌توان این سرقت را حدی تلقی کرد.

11- عدم بخشش توسط صاحب مال:

از دیگر شرایط سرقت حدی این است که صاحب مال قبل از اینکه جرم سرقت اثبات شود سارق را نبخشد یعنی مفهوم مخالف این بند این می شود که در صورتی که صاحب مال قبل از اثبات جرم سارق را ببخشد جرم حدی تلقی نمی‌شود. اثبات جرم نیز در صورتی است که رای قطعی شود یعنی در مرحله دادسرا و یا دادگاه بدوی و حتی در دادگاه تجدید نظر پیش از آنکه رای قطعی صادر شود سارق بتواند رضایت صاحب مال را بگیرد جرم اوحدی نخواهد شد و مجازات سرقت حدی نیز بر او بار نمی شود.

12- مال مسروق قبل از اثبات جرم در اختیار مالک قرار نگیرد:

در صورتی که سرقت انجام شده و هتک حرز شده و سارق مال را از حرز خارج کند و دیگر شرایط ماده ۲۶۸ قانون مجازات فراهم باشد اما قبل از اینکه اثبات جرم صورت پذیرد سارق مال را در اختیار و تحت مالکیت مالک در آورد جرم از مصادیق جرم حدی و سرقت حدی خارج شده و مشمول عناوین سرقت تعزیری می باشد.

13- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید:

ممکن است فرزندی مال پدر خود را در شرایطی برباید که تمامی شرایط سرقت حدی بر آن بار شود اما قبل از اثبات جرم پدر فوت کند و این مال به ارث به او برسد، در این شرایط سرقت انجام شده مشمول سرقت حدی نخواهد بود و همچنین ممکن است مالک مال قبل از اثبات جرم آن مال را به سارق ببخشد و یا تحت هر شرایط دیگری مال مسروقه به مالکیت سارق در آید سرقت از شمول عنوان سرقت حدی خارج خواهد شد.

14- مال مسروق از اموال سرقت شده یا غصبی نباشد:

ممکن است سارق مال مسروقه را از سارق دیگری برباید در این شرایط اگر تمامی شروط سرقت حدی هم فراهم باشد اما از آن جایی که مال مسروقه خود از اموال سرقت شده می باشد سرقت انجام شده مشمول سرقت حدی نخواهد بود.

در خصوص دیگر مقررات مرتبط با سرقت حدی و همچنین انواع سرقت تعزیری در مقالات بعدی به تفصیل توضیح خواهیم داد.

سرقت حدی از آنجایی که مجازات و تبعات خاصی دارد قانونگذار و شرع شرایط خاصی نیز برای محقق شدن آن در نظر گرفته است که در صورت تحقق تمامی این شرایط می توان سرقت را حدی قلمداد نمود. در واقع شارع در این خصوص توجه خاصی به وضعیت جامعه و شرایط سارق نموده است و بدترین حالت را مشمول سرقت حدی می داند. اما از آنجاییکه جرم سرقت به صورت مخفیانه انجام می‌شود و معمولاً شاهدی وجود ندارد اثبات این جرم بسیار دشوار می باشد و نیازمند تجربه و دانش خاصی است.

 گروه وکلای مهراد با بهره‌ گیری از دانش فنی وکلای متخصص خود در این زمینه می تواند با توجه به تجربه و تکیه بر دانش فنی و تخصصی وکلای کیفری دعوای شما را به نتیجه مطلوب برساند.