طرح دعوا در خصوص چک

مطالبه وجه چک

در مطالب پیشین “مطالعه مقاله دادخواست حقوقی مطالبه وجه چک” در خصوص نحوه طرح دعوای مطالبه وجه چک و دادگاه صالح در خصوص رسیدگی به این دعوا صحبت کردیم. گفته شد دادخواست مطالبه وجه چک از طریق دفتر خدمات قضایی به دادگاه صالح ارسال میگردد و دادگاه صالح هم میتواند دادگاه محل صدور چک یا بانک محال علیه و یا دادگاه محل اقامت خوانده که همان صادر کننده چک است، باشد.

در این مطلب به روند رسیدگی و نحوه دفاع و پاسخ به دفاعیات صادر کننده چک خواهیم پرداخت.

روند رسیدگی به دعوای مطالبه وجه چک

همانطور که گفته شد در صورتی که دادخواست مطروحه فاقد ایرادات شکلی باشد و به تایید مدیر دفتر دادگاه مربوطه برسد، پرونده جهت تعیین وقت رسیدگی به قاضی شعبه داده میشود، پس از اینکه قاضی دستور تعیین وقت صادر کرد، منشی دادگاه بر اساس اوقات تعیینی و با توجه به حجم پرونده های ارجاعی به شعبه نزدیکترین وقت را جهت رسیدگی به طرفین دعوا ابلاغ مینماید.

در حال حاضر با توجه به ایجاد سامانه یک پارچه ابلاغ الکترونیک اوراق در صورتی که کد ملی خوانده یعنی همان صادر کننده چک روی گواهی عدم پرداخت درج شده باشد و ایشان در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد، ابلاغ اوراق از طریق همان سامانه ثنا انجام میشود اما در صورتی که کد ملی وی در دسترس نباشد و یا در سامانه ثنا ثبت نام ننموده باشد ابلاغ اوراق به همان آدرس مندرج در گواهی نامه عدم پرداخت ارسال میگردد.

پس از ابلاغ به طرفین در روز رسیدگی طرفین در جلسه حاضر شده و رسیدگی صورت خواهد گرفت.

نکات حائز اهمیت در جلسه رسیدگی:

کارت ملی جهت احراز هویت همراه داشته باشید
اصل چک ها و گواهی های عدم پرداخت را همراه داشته باشید.
ممکن است طرف مقابل ادعا نماید که مبلغ مربوط به چک ها را پرداخت نموده است، در این صورت حتما باید از وی خواسته شود اصل اسناد مربوط به پرداخت وجه را ارائه نماید و در صورت ارائه اسناد از قاضی خواسته شود فرصتی جهت مطالعه اسناد مربوط به شما داده شود.

ذکر نکته ای در اینخصوص بسیار حائز اهمیت می باشد، در خصوص اسناد تجاری از قبیل برات و سفته و چک اصولی یک پارچه در تئوری حقوق تجارت و رویه محاکم وجود دارد، یکی از این اصول، اصل استقلال امضائات و دیگری اصل عدم اعتبار ایرادات در مقابل اشخاص ثالث با حسن نیت می باشد.

اصل استقلال امضائات و عدم توجه ایرادات

این اصل چنین مقرر می دارد که امضای مندرج روی چک امضای صادر کننده آن میباشد و ادعای ایشان در خصوص عدم اعتبار امضا یا عدم تعلق امضا به ایشان در محاکم پذیرفته نیست.

مطابق با اصل عدم توجه ایرادات در مقابل اشخاص ثالث شایان ذکر است منظور از اشخاص ثالث در اینجا دارنده دوم یا سوم و…. میباشد برای مثال ممکن است شخصی یک فقره چک صادر نموده و به شخص دیگری بدهد شخص مذکور که دارنده اول محسوب می‌شود می‌تواند با ظهر نویسی یعنی با درج امضا پشت چک و ذکر این عبارت که چک به شخص دیگری منتقل می‌شود چک را به شخص دیگری واگذار نماید و همین طور دارنده سوم که شخص ج می باشد نیز می‌تواند با همین کار چک را به اشخاص دیگری واگذار کند.

مطابق با اصل عدم توجه ایرادات در مقابل شخص ثالث دارنده ی دوم یا سوم چک در مقابل صادر کننده مصون از ایرادات می باشد یعنی ممکن است صادر کننده چک در دادگاه چنین دفاع کند که مبلغ چک را به شخص اول که چک در وجه او صادر شده است پرداخت نموده و ذمه او بری شده است اما نظر به اصل عدم توجه ایرادات در مقابل اشخاص ثالث چنین ادعایی در مقابل این فرد پذیرفته نیست و صادر کننده ملزم به پرداخت وجه به دارنده نهایی می باشد، ممکن است پرسیده شود فلسفه این اصل چیست و این مشکل است که می‌تواند به ضرر صادرکننده تمام شود؟

با دقت بیشتر در موضوع و در مصداق متوجه خواهیم شد این اصل به درستی به وجود آمده و جلوی سوء استفاده را خواهد گرفت فرض کنید شخص الف و ب که صادرکننده و دارنده اول می‌باشند با یکدیگر تبانی کرده و چکی را که الف صادر کرده است ب پشت نویسی کرده و تحویل ج بدهد بعد  از آنکه کالا و یا جنسی را از ج دریافت کردند چک را پاس ننمایند. در این حال ج علیه الف طرح ‌دعوا خواهد کرد، در صورتی که الف بتواند به ایرادات شکلی استناد نماید مثلاً بگوید امضا امضای من نیست و یا چک را خود او صادر نکرده است و این ادعا در دادگاه پذیرفته شود حق ج ضایع خواهد شد و باب تبانی و سوءاستفاده از این طریق باز خواهد ماند و حتی اگر موضوع تبانی بین صادرکننده و دارنده اول را غیرممکن در نظر بگیریم در صورتی که الف واقعاً وجه چک را به دارنده پرداخت نموده باشد میبایست لاشه چک را از ایشان دریافت می نمود و چون چنین اقدامی را انجام نداده به ضرر خود عمل نموده و مشمول قاعده اقدام می‌شود.

قاعده اقدام

مفاد قاعده اقدام به این شکل است که شخص عملی را انجام می دهد که منطقاً و قانون و عقلاً به ضرر خود اوست یعنی عقل حکم می کرده است شخص الف که صادر کننده چک بوده است پس از پرداخت وجه به شخص ب می‌بایست لاشه چک را از ایشان دریافت می نمود و چون چنین اقدامی را انجام نداده است نمی‌تواند این بی‌مبالاتی خود را متوجه شخص ج نموده و از پرداخت وجه به ایشان خودداری نماید، بلکه باید وجه را به شخص ج پرداخت کرده و پس از آن برای دریافت وجه به شخص ب مراجعه نماید.

به هر حال ممکن است چنین ایراداتی در روند رسیدگی از جانب دارنده و یا از جانب صادرکننده مطرح شود لذا باید با آمادگی کامل در این خصوص در دادگاه حاضر شوید در صورتی که دادگاه ایرادات صادر کننده را بپذیرد مثلاً صادر کننده ادعا نماید که امضای روی چک امضای وی نیست ممکن است دادگاه این ادعا را پذیرفته و دفاع را متوجه شما نماید در این صورت نظر به عقدی که بین دارنده و صادر کننده واقع شده است میتوانید با ارائه اسناد مربوطه مثلاً قرارداد و یا قولنامه خرید ماشین و یا آپارتمان و اجناس دیگر اثبات نمایید که شما برای پرداخت ثمن معامله این چک را از صادر کننده دریافت نموده اید و در غیر اینصورت موجبی برای دادن اجناس به ایشان وجود نداشته است.

من حیث المجموع بهتر است قبل از حضور در جلسه رسیدگی به تمام این موارد فکر کرده و پاسخ و دفاع خود را آماده نمایید، پس از طرح دادخواست توسط خواهان و استماع دفاعیات خوانده در صورتی که دادگاه جلسه را تمام شده محسوب نماید ختم رسیدگی را اعلام نموده و پرونده آماده صدور رای می شود مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه بعد از یک هفته از تاریخ جلسه می‌بایست رای صادر نماید. پس از مهلت مذکور و صدور رای ابلاغ رای به شما انجام خواهد شد در صورتی که رای را به نفع خود بدانید اعتراضی نخواهید کرد و ممکن است شخصی که رای علیه او صادر شده است نسبت به رای صادره معترض بوده و تجدید نظر خواهی به عمل آورد، در این صورت پس از دریافت هزینه تجدیدنظرخواهی از ایشان دادگاه پرونده را آماده ارسال به دادگاه تجدیدنظر می‌داند و ابلاغی به شما که خواهان دعوای بدوی بوده‌اید ارسال می‌شود مبنی بر پاسخگویی به تجدید نظر خواهی خوانده دعوای اصلی. شما میتوانید با مطالعه لایحه اعتراضی محکوم علیه ظرف ده روز پاسخ خود را به ایشان آماده نموده و تحویل شعبه بدوی نمایید که البته در حال حاضر این عمل با حضور در دفتر خدمات قضایی و ارسال توسط دفتر مذکور صورت می‌گیرد.

شایان ذکر است امر دفاع و پاسخگویی به اظهارات  طرف مقابل در دعوا و جلسه رسیدگی نیازمند علم و اطلاع کافی و تسلط بر قوانین موضوعه می باشد قدرت پاسخگویی در لحظه در جلسه رسیدگی بسیار حائز اهمیت است ممکن است طرف مقابل ادعایی را مطرح نماید که شما هیچ تفکری در خصوص آن نموده و هیچ پاسخی برای آن نداشته باشی اما بعد از جلسه رسیدگی و با فکر کردن در خصوص آن موضوع پاسخی مناسب به ذهنتان خطور نماید، لاکن پس از پایان جلسه دادگاه هیچ دفاع و لایحه ای را از شما نخواهد پذیرفت لذا قدرت پاسخگویی در لحظه در جلسات رسیدگی بسیار حائز اهمیت است، گروه وکلای مهراد با داشتن کادری مجرب  و کلاهی متخصص و با تجربه کافی این اطمینان را به شما می دهد که جلسه رسیدگی را به بهترین نحو ممکن مدیریت نموده و از حقوق شما تا اخذ نتیجه مطلوب دفاع نماید.