سفته و نحوه اجرا گذاشتن آن

تعریف سفته

سفته سندی است که به موجب آن امضاء کننده متعهد می‌شود تا در موعد مقرر یا عندالمطالبه مبلغی را در وجه حامل یا یک فرد معین یا به حواله کرد او بپردازد. سفته علاوه بر امضا یا مهر متعهد، باید مشخص‌کننده مبلغ تعهد شده، گیرنده وجه و تاریخ نیز باشد. برخی از مواردی که از سفته استفاده می‌شود عبارتند از:

    به عنوان وسیله پرداخت در معاملات غیرنقدی و این امر در معاملات کالا‌های مصرفی بسیار رایج است.

    بانک‌‌ها و موسسات اعتباری نیز از این اسناد برای اعطای وام و تقسیط بازپرداخت آن استفاده می‌کنند و در مقابل پرداخت وام به مشتری، از او سفته مطالبه می‌کنند.

    در قرارداد‌هایی که شرکت ‌ها و موسسات اداری با پیمان کاران منعقد می‌کنند، سفته ابزاری ارزان و مطمئن برای تضمین اجرای تعهدات است.

نحوه تکمیل سفته

تکمیل سفته برای ضمانت کار یا سفته بدون تاریخ و سفته معمولی، باید به طور صحیح و مشخص انجام بپذیرد، تا موجبات سوء استفاده از سفته ای که بابت ضمانت کار داده شده یا سفته بدون تاریخ، فراهم نشود. الزاماتی که برای تکمیل سفته باید رعایت شوند، به شرح زیر است:

نوشتن تاریخ (تاریخ صدور و تاریخ پرداخت وجه یا ذکر عندالمطالبه بودن آن در محل تاریخ) بر روی سفته
حتما تاریخ سفته باید مشخص باشد. زیرا اگر تاریخ نوشته نشود، یک سند عادی محسوب می‎شود که فقط برطبق قانون مدنی سند مطالبه‎طلب محسوب می‎شود و می‎توان در دادگاه حقوقی اقدام به وصول آن کرد.
امضا کردن سفته و در صورت لزوم مهر زدن
علاوه بر مبلغی که روی سفته درج شده و باید پرداخت شود، این مبلغ در محل مخصوصی که در کادر بالای سفته است، به عدد و حروف نیز نوشته شود.
مشخصات گیرنده وجه سفته

.

.

مندرجات سفته

به موجب ماده ۳۰۸ قانون تجارت، سفته علاوه بر امضاء یا مهر، باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد: مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف، نام گیرنده وجه و تاریخ پرداخت باید در سفته مشخص باشد. پس طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت، سفته علاوه بر مهر یا امضاء باید دارای تاریخ باشد و علاوه بر این، طبق بند یک همین ماده، تعیین مبلغی که باید پرداخت شود، با تمام حروف ضروری است.

نام و نام خانوادگی گیرنده وجه، تاریخ پرداخت وجه، علاوه بر این ها، نوشتن نام خانوادگی صادرکننده، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته نیز ضروری است.

در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، نام و نام خانوادگی او در سفته آورده می شود، در غیر این صورت به جای نام او نوشته می شود در “وجه حامل”.

در صورتی که نام خانوادگی یک شخص معین در سفته نوشته شود، این شخص طلبکار می شود و در غیر این صورت هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد، طلبکار محسوب می شود و می تواند در سررسید سفته، مبلغ آن را طلب کند و اگر سررسید درج نشود، سفته عندالمطالبه محسوب می شود و در سفته عندالمطالبه، صادرکننده باید به محض مطالبه، مبلغ آن را پرداخت کند.

حال سوال پیش می آید که اگر مندرجات قانونی در سفته قید نشود، آنگاه چه می شود؟ متاسفانه قانونگذار در فصل دوم باب چهارم قانون تجارت که مقررات مربوط به سفته را بیان می کند، به ضمانت اجرای عدم ذکر مندرجات مندرج در ماده ۳۰۸ اشاره ای نکرده است، اما در قوانین خارجی به این نکته اشاره شده است.

مثلا در قانون تجارت فرانسه، پس از ماده ۱۸۳ که شرایط صوری سفته را معین می کند، ماده ۱۸۴ مقرر می کند که در صورت نبودن یکی از موارد مندرج در ماده ۱۸۳، سند امضاء شده، سفته محسوب نمی شود.

همان طور که گفته شده است، اگرچه در قانون تجارت ایران در مورد سفته، به این امر اشاره نشده است که اگر یکی از مندرجات مذکور در ماده ۳۰۸ قانون رعایت نشود، نوشته مزبور مشمول مزایای سفته نمی شود، اما سفته فقط در صورتی مشمول مزایای مذکور در قانون تجارت است که موافق مقررات این قانون تنظیم شده باشد و از طرفی، اگرچه در مورد رعایت نکردن مندرجات قانونی سفته ضمانت اجرایی پیش بینی نشده، تبصره ماده ۳۱۹ قانون تجارت، سفته ای را که فاقد شرایط اساسی مذکور در قانون تجارت باشد، سند تجاری قلمداد نمی کند و مشمول مرور زمان اموال منقول می داند. لذا وکیل دادگستری در مشاوره حقوقی به مراجعین خود باید تاکید کند که اگر سفته مطابق مواد قانونی پر نشود، وجاهت قانونی ندارد.

واخواست سفته چیست؟

واخواست سفته به معنای مطالبه رسمی وجه سفته است. به بیان دیگر، وقتی دارنده سفته می‌خواهد به صورت رسمی، صادرکننده یا ظهرنویسان و ضامن ‌های سفته را مورد تعقیب حقوقی قرار دهد؛ در اولین فرصت باید سفته را واخواست کند. یکی از مزیت های این کار آن است که به محض واخواست سفته، ابلاغ واخواست به متعهد نیز انجام و او متوجه می‌شود که دارنده، آماده پیگیری قضایی برای مطالبه وجه خود است.

به این ترتیب در صورتی که دارنده سفته قصد اقامه دعوی علیه همه متعهدان سفته (اعم از ضامن ها و ظهرنویس ها) را داشته باشد و مسوولیت تضامنی آنها را بخواهد باید حداکثر ظرف یکسال از تاریخ سفته آن را مطالبه کند، در غیر این صورت حق مطالبه وجه را از سایر متعهدان به جز صادرکننده از دست می‌دهد. به منظور این امر دارنده سفته باید از تاریخ وعده یا سررسید ظرف ده روز آن را واخواست کند و اگر سفته عندالمطالبه بود می‌تواند ظرف یکسال مطالبه کند و پس از یکسال باید در نهایت  ظرف مدت۱۰ روز آن را واخواست کند.

سفته برخلاف چک، به هیچ عنوان وجه کیفری ندارد. نمی‌توان صادرکننده سفته را با عنوان پرداخت سفته بلامحل تحت تعقیب کیفری قرار داد.

.

.

سوال رایج این است که برای ضمانت از سفته استفاده کنیم یا چک؟

در غالب موارد تفاوت چندانی نمی‌کند. یک خصوصیت برتر چک این است که نحوه اصطلاحا برگشت خوردن آن و از نظر حقوقی اخذ گواهی عدم پرداخت وجه چک بسیار ساده‌تر است. برگشت خوردن چک نه تنها بعد از مدت کوتاهی به بانک مرکزی اطلاع‌رسانی می‌شود، بلکه باعث بدحساب شدن مشتری و از دست دادن امتیازات بانکی او می‌شود. اما واخواست سفته نیاز به تشریفات بیشتری دارد. حتما باید به دایره واخواست مراجعه کرد و موعد آن نیز مشخص و محدود است. از سوی دیگر دارنده چک باید هزینه قابل‌توجهی نیز در این مورد پرداخت کند درحالی‌که برگشت خوردن چک هیچ هزینه‌ای ندارد. از سوی دیگر اگر هدف دارنده این باشد که صادرکننده از جدیت او در پیگیری حقوقی مطالبه وجه خود مطلع شود، با برگشت خوردن چک این امر بلافاصله به صادرکننده اطلاع‌رسانی می‌شود، ولی درخصوص سفته ممکن است این مدت طولانی‌تر باشد. از طرف دیگر اگر نشانی صادرکننده سفته تغییر کرده باشد ممکن است درعمل او هیچ گاه از این قضیه تا روز اجرای حکم دادگاه مطلع نشود. با این همه، با توجه به اینکه سفته کاملا اعتبار یک سند قوی تجاری را داراست و هم اینکه اخذ و مبادله آن به سهولت انجام می‌شود، همواره جایگاه ویژه‌ای بین افراد داشته است. تا جایی که حتی شرکت‌های معتبر نیز معمولا در پذیرش سفته امتناع نکرده و آن را می‌پذیرند.

اجرای سفته به وسیله مراجع قضایی دادگستری:

یکی از راه هایی که فرد شاکی می تواند علیه فردی که از سفته به عنوان ضمانت استفاده کرده است انتخاب کند مراجعه به مراجع قضایی و دادگستری میباشد. در این نوع شکایت می توانید با کمک وکیل سفته، سفته را به اجرا بگذارید و اگر براساس یکسری ضوابط و قانون های مرتبط نتوانستید اموال فرد متشاکی را مصادره کنید می توانید حکم جلب او را گرفته و تقاضای بازداشت کنید.

بطور کلی می توان گفت اجرا گذاشتن سفته این گونه می باشد که باید در ابتدا به دادگستری مراجعه کنید سپس باید مراحل قانونی مربوطه را جهت به اجرا گذاشتن سفته پیش ببرید و درنهایت یک نسخه از سفته را به دادگاه ببرید و یک نسخه دیگر از برگه را به عنوان ابلاغیه به فرد متشاکی ارسال کنید. کمک کردن و مشاوره از یک وکیل پایه یک دادگستری نیز می تواند در روند کار موثر باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه اجرا گذاشتن سفته؛ و مشاوره می توانید با گروه وکلای مهراد در تماس باشید .