ضرب و جرح

مجازات ناشی از ضرب و جرح

یکی از اقدامات ناشایست و ناهنجار در جامعه که  منجر به وقوع صدمه جسمی و روحی در افراد جامعه می‌شود بحث درگیری های خیابانی و ضرب و جرح می باشد. علیرغم اینکه بسیاری از افراد چنین تصور می‌کنند که این جرم موضوعی پیش پا افتاده و غیر قابل اهمیت می باشد اما ذکر این نکته بسیار حائز اهمیت است که همین جرم ضرب و جرح و درگیری های خیابانی می تواند مقدمه و زمینه ساز بسیاری از جرایم دیگر شود چرا که چنین اقداماتی منجر به تجری و ایجاد ناهنجاری در جامعه خواهد شد که می‌تواند بستر را فضایی مناسب جهت رشد ناهنجاری های اجتماعی و نهایتاً زوال و انزجار اجتماعی شود.

 تجری چیست؟

 تجری به معنای جرات ورزیدن است، در واقع زمانی که انسان در برابر هر کار بزرگ و پر عظمتی جرات انجام آن را پیدا کند به آن تجری می گویند، البته این جرات از نگاه مثبت نبوده و معمولاً منفی می باشد. در بسیاری از جرایم نیز در زمانی که ایجاد تجری در جامعه کند مجازات سنگین تری دارد، از دید جرم شناسی و روانشناسی مجرمیت تجری به حالتی می گویند که انجام عملی موجب شود که سایر افراد جامعه نسبت به انجام آن کار ناهنجار ترغیب و تحریک شوند، زمانی که عده ای در خیابان با یکدیگر درگیر شده و اقدام به ضرب و جرح یکدیگر می نمایند ممکن است در نگاه اول در سایر افراد جامعه احساس ترس و بیم به وجود بیاید اما اگر این رفتار چندین بار تکرار شود به علت هیجان و آثار ناشایستی که در افراد ایجاد می کند ممکن است سایر افراد و معمولاً افراد جوان در جامعه ترغیب به انجام چنین کاری شوند. لذا جرم ضرب و جرح نیز به این علت حائز اهمیت می باشد که از همین ضرب و جرح  ممکن است بسیاری از جرایم دیگر  نشات بگیرد.

عنصر قانونی جرم ضرب و جرح

قانونگذار در ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد:

 هر کس عمداً به دیگری جرح یا ضربی وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضای یا منتهی به مرز دائمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه گردد در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به ۲ تا ۵ سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می شود.

 تبصره: در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرم اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.

برای اعمال مجازات مذکور در این ماده چند نکته حائز اهمیت است:

1- وقوع ضرب و جرح به صورت عمدی شامل:

الف)حادث شدن نقصان در بدن بزه دیده

 ب) شکستن یا از کار افتادن یکی از اعضای بزه دیده

ج) منتهی شدن ضرب و جرح به مرض دائمی

 د) فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل

2-عدم امکان اجرای قصاص

3-  ایجاد اخلال در نظم و امنیت جامعه یا بیم تجری خود مرتکب یا دیگران.

 در حالتی که قصاص امکان داشته باشد مجرم مستحق قصاص است بزه دیده نیز می‌تواند از این حق خود استفاده کند اما در برخی موارد که در موضوع دیات مورد بررسی قرار می گیرد اجرای قصاص امکان ندارد در این شرایط است که مجازات مذکور در این ماده قابل اعمال می باشد، در واقع نکته مهم دیگر این است که علاوه بر پرداخت دیه مرتکب به حبس از ۲ تا ۵ سال نیز ممکن است محکوم شود.

ممکن است جراحت وارده به شخص مجنی علیه منتهی به موارد فوق یعنی نقص عضو یا شکستن یا از کار افتادن عضو و غیره نشود در این شرایط اگر آلت جرم اسلحه یا چاقو و مانند آنها باشد به جای مجازات ۲ تا ۵ سال حبس مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود، در واقع از آنجایی که ضایعات فوق ایجاد نشده است میزان مجازات کمتر می گردد.

عنصر مادی جرم ضرب و جرح

جرم ضرب و جرح در حالت عادی در صورتی که امکان قصاص به بزه‌دیده بدهد و قطعا بزه دیده می تواند نسبت به اجرای حق خود و یا صرف نظر از آن تصمیم بگیرد اما در مواردی که ماده ۶۱۴ مقرر کرده است اتفاق افتادن و ورود خساراتی خاص علاوه بر قصاص منتهی به حبس مجرم نیز می شود عناصر مادی این جرم را تشکیل می دهد در واقع عنصر مادی جرم ضرب و جرح منتهی به حبس تعزیری حالتی است که ضرب و جرم به نحوی باشد که:

یک) موجب نقصان عضو مجمع علیه شود

دو) موجب شکستن عضو مجنی علیه شود

سه) موجب از کار افتادن یکی از اعضای مجنی علیه شود.

چهار) موجب ایجاد مرض دائمی در مجنی علیه شود

پنج) باعث فقدان یکی از حواس یا منافع مجنی علیه شود

شش) باعث نقص یکی از حواس یا منافع مجنی علیه شود

هفت) باعث زوال عقل مجنی علیه شود.

 در واقع عنصر مادی جرم ارتکاب عملی می‌باشد که باعث یکی از موارد هفتگانه فوق شود و در صورتی که این رفتار به نحوی باشد که برابر با قانون امکان قصاص آن نیز ممکن نباشد و نظر به نحوه ارتکاب جرم نیز باعث اخلال در نظم و امنیت جامعه شود و یا اینکه بیم تجری یعنی ایجاد جرات در خود فرد و سایر افراد جامعه جهت ارتکاب چنین رفتاری گردد مرتکب به مجازات حبس نیز محکوم می شود

عنصر معنوی جرم ضرب و جرح

عنصر معنوی در تمامی جرایم به دوقسمت تقسیم می شود:

سوء نیت عام

سوء نیت خاص

 برخی از جرایم نیازی به سوء نیت خاص ندارد در واقع همین که فرد قصد ارتکاب جرم را داشته باشد و سوء نیت عامی برای ارتکاب داشته باشد برای مجازات او  کفایت می کند. اما جرم ضرب و جرح دارای سوء نیت عام و خاص میباشد در واقع قصد در ارتکاب یکی از افعال نامبرده در عنصر مادی سوء نیت عام مجرم می باشد و قصد انجام یکی از موارد مذکور به صورت خاص سوء نیت خاص این جرم می تواند باشد و در همین موضوع ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که صرف ایراد ضرب بدون این که منتهی به نتایج مذکور در ماده ۶۱۴ شود مجازات تعزیری نخواهد داشت.

نزاع دسته جمعی یا منازعه

یکی از مصادیق و زیر مجموعه‌‌های ضرب و جرح، جرم منازعه می باشد. در واقع منازعه جرمی است که توسط چندین نفر صورت می گیرد که در اصطلاح عامیانه همان درگیری خیابانی یا دعوا نام دارد و قانونگذار در این خصوص در ماده ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی مقرر می‌دارد:

 هرگاه عده‌ای با یکدیگر منازعه نمایند هر یک از شرکت کنندگان در نزاع حسب مورد به مجازات زیر محکوم می شوند:

1) در صورتی که نظاع منتهی به قتل شود به حبس از یک تا سه سال

2) در صورتی که منتهی به نقص عضو شود به حبس از شش ماه تا سه سال

3) در صورتی که منتهی به ضرب و جرح شود به حبس از سه ماه تا یک سال

 تبصره ۱: در صورتی که اقدام شخص دفاع مشروع تشخیص داده شود مشمول این ماده نخواهد بود. تبصره ۲: مجازات های فوق مانع اجرای مقررات قصاص یا دیه حسب مورد نخواهد شد.

در واقع برابر با این ماده در نزاع دسته جمعی و درگیری یا همان دعوا علی‌ رغم اینکه مرتکبین به قصاص عضو و یا پرداخت دیه محکوم می‌شوند به علت آثار منفی این اقدام بر جامعه در صورتی که آن نزاع و درگیری منتهی به قتل شود علاوه بر اینکه قاتل قصاص می شود سایر افراد نیز به یک تا سه سال حبس محکوم می شوند. علی رغم اینکه در صورت ایجاد نقص عضو شخصی که باعث ایجاد آن شده است به قصاص محکوم می‌شود و سایر افراد نیز به شش ماه تا سه سال حبس محکوم خواهند شد و در صورتی که این درگیری منتهی به ضرب و جرح شود یعنی منتهی به آثار صدمه بدنی حتی خراشیدگی و یا کبودی عضوی شود سایر افرادی که در این درگیری شرکت داشته اند به حبس سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد.

هر وکیل دادگستری باید این نکته را بداند که برای تحقق این جرم وجود حداقل ۳ نفر لازم است چرا که قانون گذار گفته است که عده‌ای با یکدیگر منازعه نمایند. جرم منازعه برای تمامی افرادی که در آنجا شرکت داشته اند در یک دادگاه واحد رسیدگی میشود. ذکر این نکته حائز اهمیت است که جرم منازعه نیاز به سوء نیت خاص ندارد صرف شرکت مجرم در منازعه می‌تواند برای او ایجاد مجازات کند.

جرم ضرب و جرح و منازعه علیرغم این که چنین تصور می شود از جرایم پیش پا افتاده هستند اما می توانند نظم عمومی و صیانت و امنیت جامعه را خدشه دار کنند. متاسفانه در محله ها و بین افراد نوجوان مشاهده می‌شود که ایجاد درگیری و منازعه را برای خود افتخار می‌دانند و این همان بیم تجری و اخلال در نظم جامعه است. رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادسرای عمومی بوده که باید با دقت و توجه خاصی توسط وکیل کیفری و بازپرس رسیدگی کننده پیگیری شود.

 گروه وکلای مهراد با داشتن وکلای متخصص و با تجربه در زمینه دعاوی کیفری رسیدگی و پیگیری دعوای شما را با نهایت توجه و دقت انجام خواهد داد.