اثر تغییر جنسیت بر مهریه
پس از انجام عمل تغییر جنسیت در صورتی که فرد متاهل باشد قطعا این موضوع بر روابط حقوقی خانواده وی موثر خواهد بود. از جمله نفقه، مهریه، ریاست خانواده و…
چنان چه زن تغییر جنسیت دهد، آیا مستحق مهریه خواهد بود؟ یا اینکه با ابطال ازدواج قبل، مهریه منتفی شده و زوج ملزم به پرداخت آن نخواهد بود ؟ در جواب چهار موضوع مطرح می شود:
عدم استحقاق زن جهت دریافت مهر
استحقاق زن نسبت به کل مهر
استحقاق زن برای دریافت تمام مهر در صورت تحقق عمل زناشویی و استحقاق نصف مهر در صورت عدم آن
عدم استحقاق زن جهت دریافت مهر در صورت تغییر جنسیت او بدون اجازه مرد
قویترین نظر، نظر سوم میباشد چرا که به موجب قانون به مجرد وقوع عقد نکاح زن مالک مهریه شده و میتواند هر تصرفی در آن بنماید.
اثر تغییر جنسیت برعده
تغییر جنسیت زن سبب سقوط عِده می شود چون حکم عده از احکام مربوط به زوجه بوده و وجود آن برای مرد قابل تصور نیست. لذا زنی که تغییر جنسیت داده و طلاق گرفته و یا در مدت عده تغییر جنسیت داده است عده از او ساقط میگردد.
اثر تغییر جنسیت بر ارث:
فردی که تغییر جنسیت داده است، بر اساس کدام جنس از مورث خود ارث میبرد؟ آیا جنسیت او بعد از عمل ملاک است یا جنسیت قبل از عمل؟
پدر یا مادری که جنسیت خود را تغییر داده، از فرزند خویش به چه نسبتی سهم میبرد ؟ آیا جنسیت فعلی او مورد نظر است یا جنسیت قبل ازعمل؟
شخصی که جنسیت خود را تغییر داده از والدین خویش بر اساس جنسیتش در زمان فوت آنها ارث میبرد. اگر یکی از پدر یا مادر او بمیرد، پسرِ فعلی دو برابر دختر فعلی ارث می برد و همچنین است در سایر طبقات ارث. پس اگر دختر به جنس پسر، تغییر جنسیت دهد، دو برابر دختر ارث می برد و بالعکس.
در خصوص توارث والدینی که تغییر جنسیت داده اند لازم به ذکر است، ارث بردن والدین بستگی به زمان بسته شدن نطفه است و لفظ « پدر » به کسی اطلاق می شود که اسپرم مال اوست و این عنوان بعد از تغییر جنسیت نیز تغییر نمی کند.
تغییر جنسیت والدین بر ولایت و حضانت فرزندان چه تاثیری دارد؟
مطابق با ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی ، برای نگاهداری طفل، مادر تا هفت سال از تاریخ ولادت او اولویت خواهد داشت و بر اساس ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی، ولایت از آن پدر و جد پدری است. حال سوال این است که اگر مادر یا پدر تغییر جنسیت دهد، ولایت و حضانت کودکان با چه کسی خواهد بود؟ در این صورت با دو حالت مواجه خواهیم شد.
تغییر جنسیت مادر به مرد
زنی که تغییر جنسیت داده است، بر اولاد صغیر ولایت پیدا نمی کند. مادر به محض تغییر جنسیت ، پدر نمی شود بلکه همچنان عنوان مادر بر او اطلاق می گردد.
تغییر جنسیت پدر به زن
در این صورت دو نظر وجود دارد :
الف)سقوط ولایت
ب)بقای ولایت
در بسیاری از کشورها ملاک عمل رعایت مصلحت بچه است، اگر تغییر جنسیت اختلالی در کودک ایجاد نکرده و آسیب روانی به او نزد، دلیلی برای سقوط ولایت پدر وجود ندارد ولی اگر این موضوع به کودک صدمه ای وارد کند، می توان حکم به سقوط حق حضانت یا ولایت داد. همان گونه که در ماده ۱۱۸۴ ق.م نیز سلب حق ولایت ولی یا عزل وی پیش بینی شده .
میزان دیه:
در خصوص دیه فردی که تغییر جنسیت داده لازم به ذکر است دیه او بر مبنای جنسیت جدید محاسبه می شود، زیرا عرفاً شخص به جنسیتی ملحق است که در زمان دریافت دیه در آن جنس تثبیت شده. لذا، ملاک دریافت دیه، جنسیت زمان مطالبه خواهان دیه است و اگر او از زمان وقوع حادثه تا زمان مطالبه دیه با رعایت استانداردهای پزشکی و با تأیید متخصصین پزشکی قانونی تغییر جنسیت دهد، دیه او بر مبنای جنسیت زمان مطالبه محاسبه می شود.
در مورد دیه قتل خنثی بنابر نظری نصف دیه هر یک از مرد و زن است که سه چهارم دیه کامل می شود، و دیه جراحت ها و اعضا تا سقف یک سوم دیه کامل، همانند دیه مرد و در افزون بر آن، سه چهارم دیه مرد است.
تاثیر تغییر جنسیت بر قصاص نفس:
کشتن عمدی خنثای مشکل موجب قصاص است. اگر مردی خنثایی را بکشد اولیای دم مقتول پس از بازگرداندن یک چهارم دیه به قاتل ، می توانند او را قصاص کنند، چنان که اگر خنثی زنی را بکشد، اولیای دم زن پس از رد یک چهارم دیه به خنثی ، می توانند او را قصاص کنند؛ لیکن اگر هر دو طرف خنثی باشند قاتل بدون هیچ گونه رد مالی قصاص می شود.
حدود:
زنا و لواط با دخول اندام مردانه خنثی در فرج و دُبُر دیگری محقق نمی شود؛ همچنین آمیزش کردن مرد با خنثی به جهت شک در اصلی بودن فرج وی تحقق بخش زنا نیست.
اولین فرد ایرانی که تغییر جنسیت داد.
فریدون مُلک آرا سال ها از جنسیت خود رنج می برد و حتی به خاطر رفتار زنانه اش شغل خود را از دست داده بود. او پس از پیگیری های مکرر، در سال ۱۳۶۳ تلاش کرد برای دریافت اجازه امام خمینی برای تغییر جنسیتش ایشان را در حسینیه جماران ملاقات کند. ولی از آنجاییکه جماران تحت تدابیر امنیتی بود این کار ساده ای نبود مخصوصا برای فردی مثل فریدون. ملک آرا کت و شلواری پوشید و قرآن را در پرچم ایران پیچید و کفش های خود را از گردن آویزان کرد (مانند حر در واقعه عاشورا) و راهی جماران شد. ماموران امنیتی جلو او را گرفتند و با وی برخورد کردند ولی آیت الله حسن پسندیده (برادر بزرگتر امام) پس از دیدن ملک آرا، اجازه ورود به او داد و شخصاً او را داخل منزل برد. پسر امام خمینی، سید احمد خمینی تحت تأثیر داستان ملک آرا قرار گرفت و قول کمک به ملک آرا داد.
زن و شوهر ترنس
میلاد و آتنا، یک زوج ترنس خوشبخت و از معدود ترنس های ایرانی که در لیست ترنس های موفق جهان آمده اند. آنها ۱۱ سال پیش همدیگر را در کمیته امداد امام خمینی ملاقات کردند. آتنا با اندامی پسرانه متولد شد اما همیشه آرزو داشت یک دختر باشد پدر آتنا نیز مانند اکثر پدرها نگران بود تا مبادا فرزندش یک همجنس گرا باشد. آتنا به پزشک مراجعه می کند و پس از آزمایش مشخص می شود وی اختلال هورمونی دارد. پس از با خبر شدن از فتوای امام خمینی مبنی بر حلال بودن تغییر جنسیت خانواده آتنا رضایت می دهند تنها فرزندشان تغییر جنسیت دهد. بعد از اولین جراحی آتنا شناسنامه و مدارک شناسایی خود را تعویض می کند و سرانجام در سال ۸۸ و سن ۱۸ سالگی آتنا تغییر جنسیت خود را کامل می کند. پدر آتنا در تمام مراحل تغییر جنسیت فرزندش از او حمایت کرد پس از تغییر نیز پوشش چادر را برای فرزندش انتخاب کرده است. آتنا و میلاد در سال ۸۷ با هم در کمیته امداد امام خمینی ملاقات کردند. آن ها به هم علاقه مند شدند و سرانجام میلاد ۲۰ ساله و آتنای ۲۰ ساله ازدواج کردند. میلاد در شهرستان کجور از توابع نوشهر مازندران متولد شد وی نیز یک تراجنسی بود وبعد شنیدن فتوای امام خمینی تغییر جنسیت داد. میلاد مراحل سخت و طاقت فرسایی را برای طی کردن مراحل تغییر خود به سرانجام رساند. او این مراحل را انتخاب صحیح خود میخواند.
با توجه به بررسی های انجام شده در رابطه با تحقیق فعلی، دریافت شد که مشکلاتی که این افراد با درون خود دارند از یک سو، و مشکلاتی که در برخورد با خانواده و اجتماع دارند از سوی دیگر موجب شکنجه روحی این افراد می شود. خانواده ها به خصوص افرادی که در شهرستان زندگی می کنند، آبروی خود در پیش اقوام و همسایه ها را دلیل مخالفت خود می دانند، هم چنین آن ها توان پذیرش به عنوان مثال برادر خود را در قالب یک خواهر جدید ندارند. در گفت و گو با برخی از افراد Transهمگی به اتفاق عدم حمایت خانواده را اساسی ترین مشکل خود می دانستند. فردی اذعان داشت خانواده او مراسم ختم برایش گرفته اند و به تمام اقوام و آشنایان اعلام کرده اند که او فوت کرده است! فرد دیگری می گفت در صبح روز عمل مادرش در چایی او مرگ موش ریخته تا او را از بین ببرد. و فرد دیگری گلایه می کرد که او را به مدت ۳ سال به بیمارستان روانی فرستاده بودند و پی در پی به او شوک مغزی داده اند تا خواسته تغییر جنسیت خود را فراموش کند. این افراد اکثرا پس از عمل از خانواده طرد شده و بدون وضعیت اقتصادی مناسب، با کمک هزینه ای که بهزیستی متقبل می شود، عمل می نمایند. در تحقیقات انجام شده و گفت و گو با بیماران TS به اتفاق اکثر کسانی که پس از عمل، تحت حمایت خانواده بودند، از عمل خود راضی بودند. اما کسانی که از خانواده طرد شده بودند، از عمل تا درصدی پشیمان بوده ، زیرا برای تأمین هزینه زندگی خود تن به خود فروشی می دادند.
آن ها در اجتماع نیز با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند. فردی می گفت به محض بیرون آمدن از خانه، کلانتری یا امر به معروف او را بازداشت می کردند. زیرا او ظاهری دخترانه داشت. هم چنین او می گفت حتی اگر موهایم را با تیغ می تراشیدم تا ظاهری پسرانه داشته باشم در هیچ کجا من را استخدام نمی کردند چون می گفتند دخترانه رفتار می کنی!
با این همه، جای بسی تأمل و تدبیر است، تا با فرهنگ سازی در جامعه به صورت برگزاری همایش ها، چاپ مقالات در روزنامه ها، اطلاع رسانی از طریق رسانه های جمعی و ساخت فیلم و مستند، گامی در جهت بهبود افکار عمومی برداشته شود. و هم چنین با توجه به تغییر شناسنامه، و در پی آن تغییر احکام فقهی و حقوقی آنان، ضروری است قوانین مدون و مکتوبی مختص به این افراد برای حمایت از حقوق مدنی و کیفری آن ها تصویب گردد.